1. У паказаных сказах пазначце тыя, у якіх граматычныя часткі злучаны пры дапамозе злучальных злучнікаў: 1
2. Пазначце злучнікі, якія могуць з’яўляцца сродкамі сувязі частак складаназлучанага сказа: 1) затое; 2) каб; 3) быццам; 4) як – так; 5) не то – не то.
3. Адзначце пытанні, на якія адказваюць дададзеныя акалічнасныя часткі меры і ступені: 1) як? 2) якая? 3) пры якой ўмове? 4) з якой мэтай? 5) якім чынам?
4. Вызначце складаназлучаныя сказы з супраціўнымі сэнсавымі адносінамі: 1) Я паціху ішоў міма, а хлопчык, нібы той сланечнік, паварочваў следам за мной свой круглы тварык; 2) Ад лютай летняй спёкі гарыць сухі пясок, і пачарнеў далёкі нахмураны лясок; 3) Ці жаўрук звінеў у лесе, ці свістаў на ліпе шпак; 4) Над хвалямі змагалася з ветрам адзінокая чайка, але вось і яна знікла кудысьці; 5) Саша пачырванела, і сэрца яе ўраз напоўнілася пяшчотай да гэтай добрай жанчыны.
5. Адзначце складаназлучаныя сказы, у якіх правільна пастаўлены знакі прыпынку паміж часткамі: 1) Усе хваляць салаўя за голас, а самога артыста бачыў далёка не кожны; 2) Беларускія вадаёмы з чыстай празрыстай вадой, багатыя рыбай, спадабаліся норкам, і цяпер іх можна сустрэць у многіх раёнах рэспублікі; 3) На прыпынках амаль ніхто не выходзіў, і ніхто не заходзіў; 4) Каля самага берага, праўда, было гразка але праз метры два дно цвярдзела і, здавалася, пахруствала пад нагамі 5) Возьмеш у рукі такі каменьчык – і пальцы фарбуюцца ў рыжы колер.
6. Пазначце прыказкі, якія па структуры адпавядаюць складаназлучаным сказам: 1) Фурман доб
Об’ясненне:
1. Граматычныя часткі злучальных злучнікаў выкарыстоўваюцца для злучэння граматычных частак сказаў. З бяззлучнікавымі злучнікамі няма ўсяго сказа ва ўласцівым значэнні, абодва сказы з’яўляюцца асобнымі пропазіцыямі, якія былі злучаны ў адно восьвядомы рэчанага адтуль сэнсу. Складаназлучаны сказ мае адзін галоўны складаны залежны член. Ў прыведзеных прыкладах толькі 2 і 5 складаназалежныя сказы: «складаназалежны» і «двухсастаўны».
2. Злучнікі можаць ужывацца як сродкі сувязі ў складаназлучаных сказах. У прыведзеных прыкладах толькі 3 злучнікі могуць з’яўляцца сродкамі сувязі частак складаназлучанага сказа: «затое», «каб» і «не то – не то».
3. Акалічнасныя часткі меры і ступені выкарыстоўваюцца для адказу на пытанні ў сказе. У прыведзеных прыкладах дададзеныя акалічнасныя часткі адказваюць на наступныя пытанні: 1) «як?» — «як»; 2) «якая?» — «пры якой ўмове»; 3) «пры якой ўмове?» — «з якой мэтай»; 4) «з якой мэтай?» — «якім чынам».
4. Складаназлучаныя сказы з супраціўнымі сэнсавымі адносінамі ўключаюць два сказы, якія выказваюць супрацьлегласць або прычыну-наступствы. У апошнім прыкладзе сказаў няма, там размешчаныя адноснікава-сказовы ўстанаўленыя адносіны.
Прыклад выкарыстання:
Упарадкаванне граматычных частак сказаў злучальнымі злучнікамі:
1) складаназалежны
2) складаназлучаны
3) бяззлучнікавы
4) ускладнены
5) двухсастаўны
Сродкі сувязі ў частках складаназлучанага сказа:
1) затое
2) каб
3) не то – не то
Акалічнасныя часткі меры і ступені:
1) як?
2) якая?
3) пры якой ўмове?
4) з якой мэтай?
5) якім чынам?
Вызначэнне складаназлучаных сказаў з супраціўнымі сэнсавымі адносінамі:
1) Я паціху ішоў міма, а…