1) Мәтіндегі курмалас сөйлемдерді жазу үшін жасалатын іс-әрекеттер 2) Курмалас сөйлемге арнайы ерекшеликтерді

Жазу үшін мәтіндегі курмалас сөйлемдерді қабылдау үшін, сіз дайындадымыз:

1. Тек жеке ерекшеліктермен — осы сөйлемнің ресурстары. Мысалы: «Мен машинаға» ауырып кеттім.
2. Есептеп отырған өзіңіз — мәтіннің түрін түсіну, сөйлемнің мәнін белгілеу, мысалдар мен түсіндіру жасау мүмкіндігін қамтамасыз ету.

Тездеме: Сіз сөйлемді жазу үшін нұсқа орнату керек. Ал сіздің нұсқаңызны оңғайлап жасаймыз:

1. Мәтіндегі сөйлемні іздеу және оның белгілі мәнін түсіну.
2. Сөйлемнің грамматикалық құрастыруын түсіну.
3. Курмалас сөйлемді қолдану атауларын орнату: перн арқылы алу — …, мысалы, дана арқылы білу — …., сосын арқылы бастау-….
4. Түсіндіруге мәйіт сөздерді көмек көрсету: мысалы, маслән — …, осы себептен тек көрсету, себебі-біз — …

Мысалы: Мәтіндегі курмалас сөйлемдерді жазу үшін жасалатын іс-әрекеттер: Маманым мені мейрамханаға, дедім жолымен кедедікке, сабаққа бардым.

Назар аударушыларға: Мәтіндегі курмалас сөйлемдерді жазу үшін, одан немесе тоқтату қаптасу желісін пайдалана аласыз. Сондықтан, курмалас сөйлемдерді түсіну мақсатына тап біреу көмек көрсету қажет. Басқа да сөздермен қамтамасыз ею, дайын өрнектерге қайта атанғанда анықтамаларды осы сөздермен таматтауға тексеру үшін пайдаланыңыз.

2) Курмалас сөйлемге арнайы ерекшеликтерді тану:

Курмалас сөйлем, басқа түрлі сөйлемдерден белгілі өзгерістер білдіреді. Осы сөйлемні білдіру үшін кейбір ерекшеликтерге назар аудару керек:

1. Пернеге алу сөздері: сые, содан кейін, бірақ, себебі, онымен бірге. Олар сөйлемдегі белгілер арқылы келесі сөйлемді белгілеу.
2. Мәнілік шығару: деңгейде, осап, тегіс, баратын болсын.
3. Салыстыру арқылы курмалас сөйлемді анықтау: мысалы ба, со сияқты, олар бассқадай, сондай-ақ курсак.
4. Семантикалық арнайы белгілер (әрекет сөзілері): жасау, табу, санау, белгілеу, бастау, болу, ашу, орнату, жату.

Ерекше ерекшеулерді танудың негізгі тақырыбы: Селтістік сөйлемлер мен төсем сабақтарды жасау

3) Жай сойлеммен айырмашылықтарды көрсету:

Сөйлемдерді айырмашылықпен көрсету өзінге сипатталады. Жай сөйлеммен айырмашылықтарды белгілеу үшін көбінесе, олардын грамматикалық және семантикалық ерекшеліктеріне қарамастан тану керек:

1. Субъекттің күйесінде айырмашылық: Осыда субъекттың күйесіне байланысты бірнеше айырмашылық болуы мүмкін. Мысалы: Мен өте жақсы атлетім, сен айдап, ол өте дәмінің ресми.
2. Нысандық мынның салыстыруы: Сөйлемнің мазмұны мен нысандары арасында айырмашылық барып келсе, ол бір мазмұнды аяқтауға көмек көрсетеді. Мысалы: Мен аттың…., ол жерің…., сенің әңгімең…
3. Еңгізілген өзгертпелер:
— Өзгертпелердің мәнінде айырмашылық: мысалы, сөз, зат, дін, өзі, бөлмелері.
— Мәнге байланысты айырмашылық: мысалы, өкілеттен, ауызшы, тыныштықша…
— Өзгертпелерді еңгізу жолында айырмашылық: мысалы, шатырмен, бері, үшінге.

Ерекше ерекшеулерді тануға арналған грамматикалық жаттар және артефакттар: Портреттің түрлері, суреттерді жасау техникалары, суреттерді түсіну.